Beste filmvrienden,
Beste VAC’ers,
Corona toestand
Zoals wij nu kunnen vaststellen, zullen we zeker tot einde juni samenkomsten mogen vergeten.
De regering, gedreven door haar voorzichtigheidsprincipe, wenst geen versoepelingen toe te staan.
Ook wenst zij niet te snel op grote schaal tot vaccinatie over te gaan.
Wij, de VAC, al haar leden en bij uitbreiding alle amateurcineasten, zijn daar natuurlijk mee het slachtoffer van.
Wij mogen onze hobby enkel met veel beperkingen uitoefenen.
Individueel filmen mag nog, maar samenkomen, festivals organiseren, over film spreken met collega’s amateurs, is verboden.
COVID-19 is een jaar onder ons, en wij zijn al een jaar gehouden strenge regels te volgen.
Voor velen onder ons is dit een verloren jaar, en dit op een ogenblik in het leven dat we geen tijd meer te verliezen hebben.
Voorzichtigheid moet, maar we moeten ook nog de mogelijkheid hebben onze tijd als amateurcineast zinvol te gebruiken.
Spijtig genoeg is die er momenteel nog niet.
SDR – HDR
Zoals aangekondigd in de vorige nieuwsbrief zullen we het hier hebben over HDR ( High Dynamic Range). Het is de opvolger van SDR ( Standard Dynamic Range).
Bij het zoeken naar informatie over dit onderwerp stelde ik vast dat vele auteurs de verschillende soorten HDR kennen, maar dat slechts enkelen het gehele plaatje – vanwaar we gekomen zijn naar waar we evolueren – (SDR naar HDR) – behandelden.
Op basis van de gevonden informatie zal ik dan ook trachten een duidelijk beeld te geven van wat er was, wat er is en wat er al gekend is maar nog moet komen.
We spreken hier over de helderheid, contrast en kleurenintensiteit van het beeld, of anders uitgedrukt: de hoeveelheid aan pixels, de helderheid van deze pixel en de kleuren die opgenomen worden.
De combinatie van deze elementen wordt ook het dynamisch bereik genoemd ( Dynamic Range)
Als we kort door de bocht gaan, dan kunnen we stellen dat SDR gebaseerd is op de limieten van een oud TV toestel.
We spreken van 8-bit en een dynamisch bereik van 6 stops, maar dat kan variëren in functie van het opgenomen licht. Professionele SDR kon evolueren naar 10 bits en een dynamisch bereik van 10 stops.
Deze bereiken worden technisch vertaald door te spreken over Rec 601 voor SDR (en Rec 709 voor HDR).
Wat vertegenwoordigt het aantal bits of waarden per hoofdkleur?
Elke pixel is opgebouwd uit 3 subpixels( rood, groen en blauw). Als de 3 subpixel als waarde (0,0,0) hebben dan hebben we perfect zwart, de pixel staat uit.
Bij de waarde (1,1,1) hebben we het helderste wit. ( rood, groen en blauw mengen tot perfect wit)
Vermits we digitaal moeten denken kan elke kleur per pixel aanstaan of afstaan.( 1 of 0)
Als we aan elke subpixel 1 bit toekennen, dan kan elke subpixel enkel aan of uit staan. Er zijn dan 8 mogelijke kleuren (2*2*2), namelijk zwart, rood, groen, blauw, cyaan (groen+blauw), magenta (blauw+rood), geel (rood+groen) en wit.
Naarmate het aantal bits dat we gebruiken om de waarde van een subpixel te coderen toeneemt, groeit het aantal mogelijke schakeringen. Het aantal schakering per basiskleur is 2n waarbij n het aantal bits is.
Het aantal bits noemen we de kleurdiepte (of soms bitdiepte).
Bij 8 bit spreken van van 28 of 16.777.216 kleuren
Bij 10 bit spreken van van 210 of 1.073.741.824 kleuren
Bij 12 bit spreken van van 212 of 68.719.476.736 kleuren
Bij onze oude tv toestellen, met kleine beeldschermen, was 8 bit kleuren voldoende omdat het scherm klein was.
Met onze huidige, grote TV schermen kunnen we bij zachte kleurenovergangen strepen of kleurovergangen zien. Vandaar de nood aan 10 of 12 bits kleurendiepte en de introductie van HDR .
HDR is gekenmerkt door:
Beelden in 4K of groter ( inclusief UHD)
Kleuren saturatie groter dan Rec 709 ( Rec 2020 of PS)
Helderheid die 10tallen malen groter is dan de limiet in SD 100 nits. HDR tv’s moeten zeker 1000 nits aan
lichthelderheid kunnen weergeven. Anders kan het grotere kleurenspectrum niet gevisualiseerd worden.
Anders vertaald, HDR vraagt:
Meer pixels
Meer kleureninformatie per pixel
Meer helderheid per pixel
beeld van Appel inc
In bovenstaande grafiek ziet u duidelijk het verschil tussen waar we waren en in sommige gevallen nog zijn ( vlak aangeduid als rec 709) wat actueel mogelijk is (P3), en maar we naar toe gaan (rec 2020).
Het ganse gekleurde deel is het kleurenspectrum dat door het menselijk oog wordt waargenomen.
Als we zouden opnemen in HDR heeft dit tot gevolg dat bij opnames de opgenomen files exponentieel groter worden.
De postproductie vergt zeer sterke montageapparatuur.
Momenteel zijn er geen betaalbare HDR monitoren op de markt.
En toch zijn er HDR TV’s te verkrijgen
Niet elk TV toestel dat aangeboden wordt en dat het label HDR draagt, heeft minimaal een 10 bit beeldscherm. Vele producenten maken nog steeds hun 8 bit scherm maar het is HDR ready.
Het blijft oude technologie maar met een kleine aanpassing. Dus dit is een eerste punt dat goed moeten worden nagezien.
HDR kent verschillende standaarden.
We kennen HDR10, HDR10+, HLG en Dolby Vison
HDR10 en HDR10+
HDR10 is op dit moment de meest gangbare standaard. HDR-tv’s die op de markt komen, krijgen doorgaans direct ondersteuning voor HDR10. Daardoor kunnen we onder meer al met Ultra HD Blu-ray discs, die verplicht over HDR10 moeten beschikken, aan de slag.
Ook in het aanbod van Netflix zijn titels met ondersteuning voor HDR10.
HDR10 kende echter nog wat nadelen. Zo maakt het geen gebruik van dynamische metadata.
Statische metadata impliceert dat HDR bij het begin van een film, of serie die u op het scherm bekijkt, vastlegt welke de ideale kleurendiepte, schermhelderheid en contrastverhouding van het beeld is. Deze blijft onveranderd tijdens de ganse film.
Panasonic, Samsung en Amazon gingen dan ook samen aan de slag met als doel een verbetering van HDR10. Het resultaat was HDR10+.
Door de aanwezigheid van de dynamische metadata kan de HDR-weergave per frame geregeld worden voor het allerbeste resultaat.
HLG
HLG, Hybrid Log Gamma, is een van de HDR-standaarden. Deze HDR-standaard is de standaard die door de meeste televisietoestellen ondersteund wordt, maar heeft zeker niet de beste kwaliteit.
HLG-data kan gelezen worden door zowel HDR- als SDR-televisies, waardoor je ook met een tv zonder HDR kunt rekenen op een hoger contrast en betere kleurweergave. HLG richt zich vooral op omroepen om zonder al te veel moeite en kosten toch HDR-content aan te kunnen bieden. Kwalitatief gezien legt HLG het echter wel af tegen andere HDR-standaarden.
Dolby Vision
Dolby Vision heeft het grote voordeel dat deze standaard gebruik maakt van dynamische metadata.
De beelden worden door de dynamische metadata elk individueel optimaal ingesteld. Door daar gebruik van te maken, wordt de weergave per scherm geoptimaliseerd.
Onder meer Netflix heeft content met ondersteuning voor Dolby Vision.
Qua helderheid en kleurdiepte biedt Dolby Vision meer mogelijkheden dan de huidige TV toestellen aankunnen.
Dus bij de keuze van een nieuw TV toestel moet u zich afvragen wat u wenst. De keuze is groot, de prijsverschillen bij aankoop ook.
Dat een nieuw TV toestel een 4K toestel is ( uitgerust met alle internetaansluitingen om er een smart TV van te maken) is een minimum.
Mijn voorkeur gaat naar een OLED scherm met HDR10+ waarschijnlijk Panasonic, maar een QLED tv met HDR10+ van Samsung zal zeker ook kwalitatief perfect zijn.
Ik hoop dat de uitleg in deze en de vorige nieuwsbrief u meer inzicht heeft gegeven in de specificaties van een TV-toestel.
Marc Huygelen
Voorzitter
